Sunumuyla, doÄŸranışıyla, piÅŸirilmesiyle bölgesel farklılıklar gösterse de ciÄŸer, Edirne, Åžanlıurfa, Diyarbakır ve Adana gibi illerde hem yerli halk hem de turistlerin vazgeçemediÄŸi lezzetler arasında yer alıyor.

GeçmiÅŸte gastronomi turizminde çok fazla yeri olmasa da ciÄŸer, son dönemlerdeki tescil ve tanıtım hamleleriyle bazı ÅŸehirlerin mutfakları için vazgeçilmezlerden oldu.

Åžanlıurfa ve Adana'da sabahın erken saatlerinde yenen ÅŸiÅŸ ciÄŸer, öÄŸle ve akÅŸam vakti Edirne'de tüketilen tava ciÄŸer, akÅŸam menülerinde Diyarbakır'ın közde ciÄŸeri, yerel lezzetler durağı yolcularının aradığı tatlar arasında yer alıyor.

Gastronomi turizminin vazgeçilmezleri arasına girmesi nedeniyle arzının talebe yetmemesi, son günlerde ciÄŸerin kilogram fiyatını artırdı, bu da porsiyonlara yansıdı.

Edirne'ye gelen mutlaka tava ciğerin tadına bakıyor

Edirne'yi Tanıtma ve Tava CiÄŸer Koruma DerneÄŸi BaÅŸkanı Bahri Dinar, AA muhabirine, Edirne tava ciÄŸerinin dünyanın en leziz yöresel yemeklerinden olduÄŸunu söyledi.

Tava ciÄŸerin turistik bir yiyecek haline geldiÄŸini belirten Dinar, "Dünyanın her tarafından insanlar, Edirne'ye tava ciÄŸer yemeye geliyor. Bazen bakıyoruz, müÅŸterilerimiz iÅŸ yerimizi açarken 'Tava ciÄŸer servisi baÅŸladı mı?' diye soruyor. Yurt içinden ve dışından gelen turistler bir öÄŸün deÄŸil, üç öÄŸün tava ciÄŸer yiyor. 'Üç öÄŸün tava ciÄŸer yenir mi? Edirne'mizin baÅŸka lezzetleri de var.' diye soruyoruz. Onlar da biz bir kere geldik buraya, bir daha ne zaman geleceÄŸiz, 3 öÄŸün tava ciÄŸer yiyeyim diyorlar." ifadelerini kullandı.

Dinar, tava ciÄŸere artan ilginin kent ekonomisine önemli katkı saÄŸladığını söyledi.

Edirne'de 30'a yakın tava ciÄŸercisi olduÄŸunu kaydeden Dinar, ciÄŸercilerde birçok kiÅŸinin istihdam edildiÄŸini, ciÄŸerin garnitürleri olan domates, biber ve soÄŸanın da istihdam oluÅŸturduÄŸunu belirtti.

CiÄŸerin farklı ÅŸehirlerde farklı yöntemlerle piÅŸirilerek de tüketildiÄŸini ifade eden Dinar, "Bakıyoruz biz Adana'da, Åžanlıurfa'da, Diyarbakır'da da ciÄŸerci kardeÅŸlerimiz var. Onlar da çok güzel ciÄŸer yapıyorlar. Televizyonlardan onları da seyrediyoruz. Ama biz bu kehribar gibi sarı kelebek kadar hafif tava ciÄŸeri 3 öÄŸüne çıkardık. Sabah, öÄŸle ve akÅŸam insanlar bunu yemeye doyamıyorlar. Tava ciÄŸerin yanında dünyanın en tatlı acısını yiyoruz. KaraaÄŸaç acı biberi. Sadece ve sadece Edirne'de KaraaÄŸaç Mahalle'mizde yetiÅŸiyor." diye konuÅŸtu. 

Åžanlıurfa'da günlük 5 ton tüketiliyor

"Kebap diyarı" olarak nitelendirilen Åžanlıurfa'da günlük ortalama 5 ton civarında ciÄŸer kebabı tüketiliyor.

Yemek kültürü ve lezzetleriyle adından söz ettiren kentin neredeyse her köÅŸesine kurulan seyyar tezgahlardan dumanlar yükseliyor.

Kaldırıma kurulan küçük masa ve taburelerde oturanlar, ÅŸiÅŸlere saplanarak birkaç dakikada piÅŸirilen ciÄŸerin servis edilmesini adeta sabırsızlıkla bekliyor. 

Et tüketiminin yoÄŸun olduÄŸu kentte her gün 500 civarında küçükbaÅŸ hayvan kesilirken ihtiyaç durumunda da çevre illerden ciÄŸer takviyesi yapılıyor.

Porsiyonu ortalama 20 lira civarında olan lezzet, bol soğan, salata ve ayran eşliğinde servis ediliyor.

Hatta bazı restoranlar, "nöbetçi ciÄŸerci" olarak gece gündüz hizmet veriyor.

"Çevre illerden ciÄŸer takviyesi yapılıyor"

Åžanlıurfa Gastronomi Turizmi DerneÄŸi BaÅŸkanı Abdurrahman Acar, kentin gastronomi turizmindeki payının her geçen gün arttığını söyledi.

Gastronomi turistlerinin normal turistlerden iki kat daha fazla harcadığını belirten Acar, tanıtımı iyi yapılan yemeklerin yatırım olarak kentlere döndüÄŸünü dile getirdi.

CiÄŸer kebabının Åžanlıurfa'da üç öÄŸün yenildiÄŸini ifade eden Acar, ÅŸunları kaydetti:

"Gastronomi turizminin ilimiz ekonomisine katkısı her geçen gün daha da büyüyor. Kendimize has bir ciÄŸer kebabımız var, yüzlerce yıldır bizim sofralarımızın vazgeçilmezlerinden birisi de ciÄŸer kebabımızdır. Çevre illerden günlük tüketimi karşılayamayınca ciÄŸer takviyesi yaptığımız zamanlar oluyor. Günlük 5 ton civarında kentimizde ciÄŸer tüketiliyor. 

CiÄŸer kebabının Åžanlıurfa gastronomisine büyük katkısı var. Bizim ÅŸehrin belli bölgelerinde toplu halde olan ciÄŸer restoranları da var. Biz Åžanlıurfa'ya gelen misafirlerimizi ilk ciÄŸer sofrasına oturtuyoruz. Åžanlıurfa'ya gelen ciÄŸer yemeden ayrılıyorsa gelmiÅŸ sayılmıyor. EÄŸer tadına baktıysanız da vazgeçip bıkamayacağınız bir lezzetle karşı karşıya kalırsınız."

"Şehir dışından gelenler var"

CiÄŸerci Lütfi Yüksekyayla da yaklaşık 25 yıldır kentte ciÄŸer ustalığı yaptığını söyledi.

Åžanlıurfa'da sabahın erken saatlerinden baÅŸlayıp gecenin geç saatlerine kadar günün her öÄŸünü ciÄŸer tüketildiÄŸini belirten Yüksekyayla, "Erkek kuzu ciÄŸeri kullanıyoruz. Küçük küçük doÄŸrayıp kuyruk yağıyla beraber ciÄŸere özel olan çelik ÅŸiÅŸlere saplıyoruz. Åžanlıurfa isotunu üzerine serperek piÅŸiyoruz. CiÄŸer közde kısık ateÅŸte hemen piÅŸer. Yine sıcak lavaÅŸ ekmekle birlikte servis edilir. Åžehir dışından gelen misafirlerimiz komÅŸu illerden ve ilçelerden günü birlik gelip ciÄŸer yiyip gidenler bile oluyor. Ramazan ayında iftar ile sahur arasında bu lezzetli keyif sürer." diye konuÅŸtu. 

Adana'nın tescilli lezzeti büyük talep görüyor

Adana'da tescilli ciÄŸer kebabı kahvaltı büyük ilgi görüyor.

Kentin tarihi Kazancılar Çarşısı'ndaki "CiÄŸerciler Sokağı" adıyla anılan caddede havanın aydınlanmasıyla tatlı bir telaÅŸ baÅŸlıyor.

Mangallarını kuran esnaf, bir yandan ciÄŸerleri ÅŸiÅŸe saplarken diÄŸer yandan da etrafına tabure dizilmiÅŸ küçük masaların üzerine ciÄŸerin vazgeçilmezi ÅŸalgam baÅŸta olmak üzere bol soÄŸan, domates ezmesi ve yeÅŸillikleri özenle yerleÅŸtiriyor.

Sabah saatlerinden itibaren dumanların yükseldiÄŸi ve güzel kokuların yayıldığı sokaÄŸa gelen müÅŸteriler, geleneksel kahvaltı masasındaki zeytin, peynir ve reçel gibi ürünler yerine bol acılı ciÄŸer kebabı yiyor, çay yerine ÅŸalgam suyu içiyor.

Tarihi çarşıda yaklaşık 40 yıldır ciÄŸer kebabı ustalığı yapan Mehmet DemircioÄŸlu, dede mesleÄŸini devam ettirdiÄŸini söyledi.

Adana'da sabahın ilk saatlerinde kahvaltı olarak ciÄŸerin tercih edildiÄŸini belirten DemircioÄŸlu, "Her bölgenin kendisine has ciÄŸer kültürü ve tarzı var. Edirne’de tavada, Diyarbakır, Adana ve Åžanlıurfa’da mangalda yapılır. Kimi isotlu piÅŸirir, kimi sade, kimi yaÄŸlı ve kimi de küçük piÅŸirir. Bu, bir tarzdır, sunuma baÄŸlı olan bir ÅŸeydir. Önemli olan ciÄŸerin sade tüketilmesidir. DoÄŸrandıktan sonra hemen ÅŸiÅŸe takılıp, güzel bir ÅŸekilde ateÅŸte piÅŸirilip insanlara sunmaktır. Adana’da bir sevdadır sabahları mangalda ciÄŸer." ifadelerini kullandı.

CiÄŸer turizminin Adana'ya çok katkısının olduÄŸunu dile getiren DemircioÄŸlu, Türkiye'nin her bölgesinden insanların akın akın ciÄŸer yemeye geldiÄŸini ve bazen talebi karşılamakta yetersiz olduklarını söyledi. 

Çarşıda 35 yıldır kebapçılık yapan ciÄŸer ustası Ä°brahim Akar da Adana ciÄŸerinin kendisine has lezzetinin olduÄŸunu ve bu yüzden insanların ilgi gösterdiÄŸini anlattı.

Akar, "Ä°ngiltere, Rusya ve birçok ülkeden gelen müÅŸterilerim var. Burası her gün turist alan bir yer, turistler ciÄŸere geliyorlar. Çevre illerden de yoÄŸun bir ÅŸekilde geliyorlar. CiÄŸer Adana’da 24 saat yeniyor. Yerli ve yabancı insanlar buraya sadece ciÄŸer yemeye geliyor." dedi.

Sabahın erken saatinde baÅŸlayan ciÄŸer mesaisinin gecenin geç saatine kadar devam ettiÄŸini anlatan Mustafa Özhan da yemek kültürlerinde ciÄŸerin ayrı bir yerinin olduÄŸunu kaydetti.

"Diyarbakır'a ayağının tozuyla ciğer yemeğe geliyorlar"

Binlerce tarih ve kültür varlığına sahip Diyarbakır, bünyesinde barındırdığı farklı kültürler sayesinde zengin mutfağıyla da ziyaretçilerinin büyük beÄŸenisini alıyor. Kentin damak çatlatan lezzetleri arasında yer alan ciÄŸer kebabı, son yıllarda gördüÄŸü büyük ilgi sonucunda restoranlardaki menülerin ilk sırasına yerleÅŸti.

GeçmiÅŸ yıllarda düÅŸük gelirlilerin tercih ettiÄŸi ciÄŸer kebabı, lezzetiyle yöre halkının yanı sıra turistik amaçlı kente gelen yerli ve yabancı turistlerin de tercihlerinde ilk sırada yer aldı.

Kentte ciÄŸer kebabına günün her öÄŸününde artan talep dolayısıyla bir yandan mevcut ciÄŸerciler yeni ÅŸubeler açarken diÄŸer yandan da yeni salonlar hizmete sunuldu. Özellikle tarihi Sur ilçesinde sabahın erken saatlerinde ve gece kurulan seyyar tezgahlarda hazırlanan ciÄŸer kebabı, yoÄŸun ilgi görüyor.

Kentteki ciÄŸer ustalarından Cuma Akın, 32 yıldır bu iÅŸi yaptığını, ciÄŸer kebabının eskiden az sayıda seyyar arabada piÅŸirildiÄŸini söyledi.

Uzun yıllar önce kentte et ızgara ve sulu yemeklerin daha çok tercih edildiÄŸini anlatan Akın, "CiÄŸer, eskiden fakir kebabı iken ÅŸimdi zengini de fakiri de tercih ediyor. Diyarbakır'a gelen ayağının tozuyla ciÄŸer yemeÄŸe geliyor. Çevre illerden, ABD, Ä°ngiltere, Almanya, Fransa gibi yurt dışından gelen müÅŸterilerimiz de var." ifadelerini kullandı.

Åžu anda Diyarbakır'da günde 5 tonun üzerinde ciÄŸer tüketildiÄŸi bilgisini veren Akın, artan talep üzerine ÅŸube sayısını ikiye çıkardıklarını bildirdi.

Akın, "Daha önce tek mangalda yaptığımız ciÄŸer kebabını ÅŸimdi 5 mangalda yapıyoruz. Ä°ÅŸ yerimiz ilk açıldığında 5 olan çalışan sayısı 50'ye çıktı. Yaklaşık 7 yıl önce günlük 50 kilogram olan ciÄŸer tüketimi bugün 500 kilograma yükseldi." dedi.

Akın, bazı müÅŸterilerin ciÄŸeri paketleyip uçakla Ä°stanbul, Ankara ve Ä°zmir gibi Türkiye'nin farklı kentlerine götürdüÄŸünü belirtti. 

Van'dan kente gelen Azat Güvener de 15 kiÅŸilik arkadaÅŸ ekibiyle gezdiklerini söyledi.

Öncelikle kentin tarihi ve turistik mekanlarını ziyaret ettiklerini belirten Güvener, ÅŸöyle konuÅŸtu:

"Bizim oralarda herkes 'Diyarbakır'da ciÄŸer yiyin.' diye tavsiye ediyor. Diyarbakır'a adım attığımız andan itibaren 'ciÄŸer yiyeceÄŸiz' düÅŸüncesi aklımızda var. Kenti gezdikten sonra böyle müthiÅŸ bir ciÄŸer kebabı yedik. Tadına doyulmaz."

Bölgenin birçok yemeÄŸinin güzel olduÄŸunu kaydeden Güvener, Diyarbakır'a gelen ziyaretçilere ciÄŸer kebabı yemeden dönmemelerini tavsiye etti.