Son zamanlarda adını sıklıkla duyduÄŸumuz vegan beslenme geçmiÅŸ zamanlara oranla daha fazla insan tarafından merak ediliyor. Bu popülerliÄŸin artmasında veganlığın özellikle saÄŸlıklı yaÅŸam ve kilo verme amacı ile tercih edilmesi büyük pay sahibi. Tabii ki aynı ÅŸekilde veganlığın bir de etik tarafı var. Birçok insan için hayvanların kötü koÅŸullarda sistematik bir ÅŸekilde öldürülmesi ve besin kaynağı olarak görülmesi yanlış olarak deÄŸerlendiriliyor.

Fakat aynı zamanda vegan beslenmenin, insanlar için ne kadar doÄŸru bir beslenme ÅŸekli olduÄŸu tartışılır bir durumda. Özellikle bazı vitaminlerin hayvanlarda ağırlıklı olarak bulunması vegan beslenme ÅŸeklini benimseyen insanları bazı ek tedbirler almaya itiyor. Gelin birlikte veganlık kavramına ve hakkındaki tartışmalara daha yakından bakalım.

Vegan ne demek, vegan beslenme nedir? 

Veganlık ya da diÄŸer bir adıyla veganizm, hayvanların herhangi bir ÅŸekilde etinden, sütünden ya da derisinden yararlanılarak sömürülmelerine yol açan ürünleri hayatınızdan çıkardığınız bir yaÅŸam felsefesidir. Bu sebepten dolayı, tam bir vegan beslenme söz konusu olduÄŸu zaman et, yumurta ve süt gibi ürünler alınan besin kaynaklarının tamamen dışındadırlar.

Veganlık konusunda en çok yanlış anlaşılan konulardan bir tanesi de veganlığın sadece bir beslenme ÅŸekli olarak düÅŸünülmesi. Her ne kadar farklı veganlık türleri mevcut olsa da genel anlamı ile veganlık hayvanların öldürülmesi ve besin olarak tüketilmesinin yanında kötü koÅŸullarda endüstriyel bir ÅŸekilde yetiÅŸtirilmesine ve sömürülmelerine de karşıdır. Bu yüzden hayvanlar kullanılarak üretilen bir nesneyi kullanmamak da veganlığın bir parçasıdır.

Vegan beslenme hakkında tartışmalar ve vegan diyetin beynimize etkisi:

Yapılan araÅŸtırmalar veganların diÄŸer insanlara oranla daha saÄŸlıklı bir microbiyom denilen mikroorganizma ya da yararlı bakteri topluluklarına sahip olduklarını gösteriyor. 2014 yılında Nature dergisinde yayınlanan bilimsel bir araÅŸtırmaya göre vegan beslenme alışkanlığı, hayvan tabanlı bir beslenme alışkanlığa göre farklı bakterilerin ortaya çıkmasına sebep oluyor. Yani vegan beslenenlerin vücudunda, etle beslenenlerden daha farklı bakteriler oluÅŸuyor.

Aynı ÅŸekilde bitki ağırlıklı beslenmenin sonuçlarından bir tanesi de kilo kaybı. Bitkilerin hayvansal ürünlere oranlara daha besleyici fakat düÅŸük kaloride olması buna sebep oluyor. BaÅŸka bir araÅŸtırmaya göre ise fazla kilolu bireylerin vegan beslenme ÅŸekline adapte olması, hayvansal ürünlerle beslenen bireyler kadar kalori alsalar bile, vücut yaÄŸlarında azalmaya sebep olacağı için kilo kaybı ile sonuçlanmakta.

Veganlık konusunda tartışmalı konulardan bir tanesi de, vegan bireylerin ihtiyaçları olan B vitaminini bitkilerden tedarik edemedikleri için hap olarak almaları. Özellikle kırmızı kan hücrelerinin oluÅŸumunda önemli rol oynayan ve enerji düzenini sabit tutan B12 ve demir vitamini özellikle hayvanlarda bulunuyor. Fakat yine de bitkisel olarak da bu vitaminlerin almanın imkansız olduÄŸunu söyleyemeyiz. Mantar, su yosunu ve mayalanmış soya ürünleri belli miktarda B12 içerirken, lahana ve ıspanak demir açısından zengin.

Vegan olarak yaÅŸamaya karar verdiyseniz, ilk baÅŸta bu olay sizin için çok da kolay olmayabilir. Vegan beslenmeniz sonucunda, genellikle yumurtalarda bulunan ve iki önemli element olan iyot ve kolini vücudunuz alamayacağı için zihinsel olarak yorgunluk hissedebilirsiniz. Vücudunuzdaki tiroid seviyesinin ideal ayarda tutmanız için iyot almanız gerekirken kolin ise hafızanız konusunda yardımcı olur.

Fakat brokoli, brüksel lahanası ve tatlı patatesler gibi bitkisel besinler tüketerek kolin ihtiyacınızı karşılarken iyot ihtiyacınız içinse tuz tüketebilirsiniz. Bitkisel besinler düÅŸük kaloride de olabileceÄŸi için yeterince yemediÄŸiniz durumlarda vücut dengeniz altüst olabilir ve bunun sonucunda daha önce yaÅŸamadığınız bitkinlikler yaÅŸayabilirsiniz.

Maalesef vegan olmanın getirdiÄŸi sorunlar bunlarla sınırlı deÄŸil. Kırmızı ette bulunan zinc vitamini tat alma duyunuzu düzenlediÄŸi için vegan beslenme sonucunda besinlerden aldığınız tatlar deÄŸiÅŸebilir. Hatta inme geçirme riskiniz de diÄŸer beslenme ÅŸekillerine sahip bireylere oranla artabiilir.

Vegan beslenme üzerine yapılan bilimsel araÅŸtırma sonuçları: 

Ä°yi bir beslenme planı ile vitaminsel açıdan zengin besinler tüketebilirsiniz:

Klasik batı medeniyeti beslenme alışkanlığını bırakıp vegan olarak beslenmeye baÅŸlarsanız, hayatınızdan hayvansal ürünleri ve besinleri hayatınızdan çıkarmanız gerekecektir. Tam manasıyla vegan olarak beslenen birisinin hayatında tahıllarların, sebzelerlerin ya da kuruyemiÅŸlerin yeri bir anda eskisine oranla çok daha fazla artabilir.

Ä°smi geçen bu besinlerin daha fazla alınması, klasik batı medeniyetinin tüketim alışkanlıklarından farklı olduÄŸu için kiÅŸilerde olumlu deÄŸiÅŸikliklere de sebep olabilir. ÖrneÄŸin, birçok çalışmaya göre vegan beslenme ÅŸekli daha fazla lif, antioksidan ve yararlı bitki bileÅŸenleri içermekte. Fakat her vegan beslenme ÅŸekli aynı ölçüde faydalı deÄŸildir. EÄŸer beslenme planınızı iyi ayarlayamazsanız kalsiyum, b12 ve demir eksikliÄŸi ile baÅŸa çıkmak zorunda kalabilirsiniz.

Aşırı kilolarınızdan kurtulabilirsiniz:

Vegan olarak yaÅŸamaya karar veren insanların sayısı gittikçe artamakta ve bunun bir sonucu olarak aşırı kiloya sahip insanların sayısının azalabileceÄŸi umuluyor. Yapılan birçok çalışmanın sonucuna göre veganların, vegan olmayan bireylere göre daha zayıf ve vücut kitle endekslerinin daha düÅŸük olduÄŸu biliniyor.

Yapılan bir çalışmaya göre ise, 18 haftalık bir süreçte vegan bireyler diyet kontrolü altındaki bireylerden ortalama 4.2 kg daha fazla zayıfladığı görülmüÅŸ. Ä°lginç bir ÅŸekilde bu araÅŸtırma sonucunda vegan bireyler istedikleri kadar yiyebilme seçeneÄŸine sahip olsalar da, kalori sınırlaması uygulanan bireylerden daha fazla kilo verdikleri ölçülmüÅŸ.

Kan ÅŸekeri deÄŸerinizi düÅŸürebilir ve böbreÄŸiniz  için faydalı olabilir:

Vegan bir ÅŸekilde beslenmek kan ÅŸekeri deÄŸerinizi düÅŸürebileceÄŸi gibi böbreklerinizin daha saÄŸlıklı çalışabilmesine yardımcı olabilir. Tabii ki vegan bireyler daha düÅŸük kan deÄŸerlerine sahipken, yüksek insülin hassaslığına sahip olabilirler. Bu bireylerin ise %50-78 arası daha düÅŸük ihtimalle tip 2 diyabet sorunu yaÅŸadıkları kaydedilmiÅŸtir.

Bir araÅŸtırmaya göre ise, katılan bireylerin %43’ü kan ÅŸekeri düÅŸürmeye yardımcı ilaçları azaltmış ve aynı oran Amerikan Diyabet BirliÄŸi’nin önerdiÄŸi diyet listesini kullananlarda %26’da kalmıştır. Dahası, yapılan birçok çalışmaya göre, vegan olarak beslenmek diyabet hastalığının sebep olduÄŸu birçok acıyı hafiflettiÄŸi görülmüÅŸtür. 

Vegan beslenme ÅŸekli bazı kanser türlerinden koruyabilir:

Dünya SaÄŸlık Örgüt’üne göre bütün kanser vakalarının â…“’ü bireylerin kontrolü altında önlenebilir durumdadır ve bunlardan bir tanesi de bireyin sahip olduÄŸu yeme alışkanlıkları. ÖrneÄŸin baklagil tüketmek koleraktal kanser tehlikesini %9-18 arası azaltmakta.

Veganların baklagil, meyve ya da sebze tüketimin vegan olmayan bireylere oranla daha fazla olduÄŸunu ve bu konuda yapılan 96 çalışmayı da göz önünde bulundurduÄŸumuzda vegan beslenen bireylerin kansere yakalanma ya da kanserden ölme riskinin %15 daha az olduÄŸunu görmekteyiz.

Bir kalp hastalığına yakalanma ihtimalinizi düÅŸürebilir:

Düzenli olarak taze meyve ve sebze tüketmenin bir kalp rahatsızlığına yakalanma ihtimalini düÅŸürdüÄŸü düÅŸünülüyor. Tüm bunlar genellikle tam bir vegan beslenme ÅŸekline sahip bireyler tarafından tüketilen besinler olarak karşımıza çıkıyor. Yapılan çalışmalara göre, vegan beslenen bireyler vejeteryanlara ya da normal beslenen bireylere göre %75 daha az yüksek kalp basıncı problemi ile karşılaÅŸmakta. Aynı zamanda veganların bir kalp rahatsızlığından ölme ihtimali %42 daha az olarak ölçülmüÅŸ.

Dahası, yapılan birçok çalışma vegan beslenme ÅŸeklinin, kan ÅŸekeri seviyesi ve kolesterol düÅŸürmek için özel olarak hazırlanan diyetlere oranla çok daha etkili olduÄŸunu gösteriyor. Aynı zamanda, genel insan nüfusu ile karşılaÅŸtırdığımızda veganların daha fazla tam tahıl ve kuruyemiÅŸ tüketmeleri, kalp için yararlı olduÄŸundan  veganlarda kalp hastalıklarının ortaya çıkma ihtimalini azaltmakta.

Eklem iltihabının yol açtığı acıyı azaltabilir:

Yapılan birkaç çalışmanın sonucuna göre, eklem iltihabına sahip olan bireylerin vegan bir ÅŸekilde beslenmeye baÅŸlaması sahip oldukları acı ve aÄŸrıları belli bir oranda azaltmakta. Yapılan bir baÅŸka çalışmaya göre eklem iltihabı aÄŸrısı olan 40 katılımcıdan  6 hafta boyunca kimileri vegan bir ÅŸekilde beslenirken kimileri de normal beslenme düzenine devam ettiler.

Vegan bir ÅŸekilde beslenmeye baÅŸlayan bireylerin daha yüksek enerji seviyelerine sahip oldukları ve genel anlamda daha saÄŸlık oldukları ortaya çıkmış oldu. SaÄŸlıklı yaÅŸamak ya da kilo vermenin tek yolu veganlık deÄŸildir. Fakat hangi sebepten ötürü olursa olsun vegan beslenmeye baÅŸlarsanız, bu beslenme ÅŸeklinin vücudunuza zarar vermemesi için planlamanızı çok iyi yapmanız gerekiyor.